تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی

از سقيفه تا قتل عثمان

مقدمه: سرنوشت حق‌جوي انسان

حس حق‌خواهي انسان، مهم‌ترين تضمين كنندة بقاي انسانيت است...

...پافشاري شگفت‌انگيز گروه‌هاي انساني و بسياري از دانشمندان جهان بر مسايلي چون جانشيني پيامبر اكرم (ص) نشان دهندة آن است كه:

1. انسان در پي اثبات و توجيه باورهاي خويش است و همة نيروهاي حياتي را بسيج مي‌كند تا گذشت قرن‌ها گرد فراموشي بر موضوع مورد اعتقادش نباشد.
2. حق بدان علت كه حق است، هرچند جنبة اعتقادي نيز نداشته باشد. مورد دفاع جدي نوع انسان است، تا آنجا كه بسياري از متفكران ملل غيرمسلمان در موضوع خلاقيت و «بيان حق» و شخصيت مردان صحنة خلافت، با انديشه، منطق و استدلال وارد ميدان مطالعه، تحقيق و اظهار نظر شده‌اند؛ چنانكه همة انسان‌هاي آگاه هنوز از حكم نادرست عليه سقراط، گاليله، و ... تأسف مي‌خورند....

تاريخ پيامبر اسلام (ع) (هجرت و حكومت)

هجرت و نقش ديني، اجتماعي و سياسي آن

     آنچه در آموزه‌هاي ديني بر آن تأكيد شده است، لزوم گسستن از جامعة جاهلي و تلاش براي پيوستن به جامعه‌اي متكامل و شرايطي تعالي‌بخش است...

اصولا فلسفة هجرت در قرآن و سنت پيامبر گوياي آن است كه انسان در هر جا و هر جامعه‌اي به طبيعت فطري و كمال باطني خويش دست نمي‌يابد. بنابراين، وظيفه يكايك افراد خواهان تكامل اين است كه از جامعه‌اي كه در آن ظلم، زشتي، انسان‌پرستي و ... رواج دارد روي گردانند و به جمعي كه شرايط و زمينه يكتاپرست‌شدن و ماندن در آن بيشتر است، بپيوندند.

     مطابق آيات قرآن هيچ فردي در يك وضعيت اجتماعي ظالمانه كه روابط سياسي، اقتصادي و اخلاقي آن بر مبناي ستم به حقوق عمومي استوار شده است. حق مسامحه و غفلت ندارد و نمي‌تواند به بهانة استضعاف در آن جامعه هضم شود. همين مضمون در بيان امام صادق (ع) در تفسير آية «يا عبادي الذين آمنوا إن أرضي واسعه فاياي فاعبدون.» چنين نقل شده است: «خانه و سرزميني كه در آن معصيت خداوند مي‌شود، جاي ماندن نيست.»

تاريخ پيامبر اسلام (ص) (ولادت، بعثت و دعوت)

كودكي و نوجواني

عبدالمطلب از ميان اصيل‌ترين خانواده‌ها، سعادتمندترين بانوي جهان، آمنه را براي فرزندش عبدالله برگزيد. ديده به جهان گشودن پيشواي انسان‌ها در سپيده‌دم هفدهمين روز ربيع‌الاول سال 570م. (عام الفيل) با حوادثي شگرف همراه بود. سپري شدن روزگار جاهليت و آغاز عصر بينش، دانش، بيداري و عدالت، پيام واقعي آن حوادث شمرده مي‌شود....

عبدالمطلب، جد اول پيامبر (ص) كه به بخشندگي، نيكوكاري و دستگيري از افتادگان شهرت داشت يادگار عبدالله را شايد به علت ناكافي بودن شير آمنه و يا به رسم بزرگان عرب همراه حليمه سعديه- از قبيله بني‌سعد كه به شجاعت و فصاحت معروف بودند – به روستا (باديه) فرستاد تا در بيرون مكه، در محيط پاك و هواي سالم، بزرگ شود؛ سخن گفتن به لهجة فصيح عربي را – كه در آن زمان اصيل‌ترين جلوة آن در روستا و صحرا يافت مي‌شد- فراگيرد و از بيماري احتمالي وباي شهر- كه خطر آن براي نوزادان بيشتر بود- مصون بماند.

محمد (ص) بيش از تولد، پدر ارجمندش را از دست داد. چون به شش سالگي گام نهاد، مادر مهربانش ديده از جهان فرو بست و در حدود هشت سالگي، نياي گرانقدرش عبدالمطلب به سراي ديگر شتافت. از اين پس، ابوطالب، كه تنگدستي بزرگوار بود، حامي محمد (ص) شد.

محمد (ص)، براساس سنت جوامع قديم- كه كودكان را از آغاز سن رشد به فعاليت و مشاركت در اقتصاد خانه وامي‌داشت- و به سبب كافي نبودن درآمد ابوطالب، تصميم گرفت مانند بسياري از پيامبران، «شباني» پيشه كند...

جهان در آستانه بعثت

جزیرة العرب

الف)موقعیت جغرافیایی

     : جزیرةالعرب،از نظر جغرافیایی به سه بخش تقسیم شده است:

1- سرزمینی کوهستانی با بیابانهای وسیع،کم آب و کمتر مستعد کشاورزی است.البته در آن روزگار زمینهای اطراف مدینه و طائف به خاطر قنات ها استعداد کشاورزی داشت. 

2-مرکز و شرق (صحرای عرب):سرزمین بلد منطقه نجد،بیابانهای وسیع نفود  و ربع الخالی،که در آن از باران و آبادانی خبری نیست،در این بخش قرارداد.

 جنوب(یمن):این بخش که در گذشته ، عربستان خوشبخت یا یمن نامیده می شد،شامل منطقه ای به شکل مثلث است که ساحل دریای عرب،ضلع شرقی و دریای سرخ،ضلع غربی و خط فرضی ظهران 4–حضرموت،ضلع سوم آن را می سازد این بخش پر نعمت ترین نقطه جزیره است،به گونه ای که آثار تمدن درخشان و با عظمت آن تا به امروز باقی و مشهور است. دولت معین، دولت حضرموت، قتوان، سبأ ، از حدود چهارده قرن قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) تا شش قرن بعد از میلاد و آستانه ظهور اسلام در این...

فصل اول

مباحث مقدماتي تاريخ

     معناي لغوي تاريخ: تعيين و شناساندن وقت است و از مادة ارخ يا ورخ گرفته شده.

تعريف اصطلاحي: تاريخ مجموعه‌اي از اطلاعات درباره تأثير و تأثر انسان است و به طور طبيعي اموري چون هدايت، گمراهي، سازندگي، ويرانگري، رفتارهاي عادلانه و ستمگرانه‌اش را شامل مي‌شود...

شهيد مطهري (ره) تاريخ را به دو بخش نقلي و علمي تقسيم مي‌كند:

تاريخ نقلي: علم به وقايع و حوادث سپري شده و آگاهي از اوضاع و احوال گذشتگان است.

تاريخ علمي: مطالعه، بررسي و تحليل وقايع گذشته و استنباط قواعد و سنت‌هاي حاكم بر زندگي گذشتگان است....

از لینک زیر ببینید

http://s2.picofile.com/d/83d7a579-0d90-4157-9537-0841711f8341/%D8%B9%D9%84%D9%84_%D9%85%D8%AA%D8%A3%D8%AE%D8%B1_%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%88_%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C.pptx

یکی از دیدگاه‌هایی که می‌توان نسبت به تولید علم داشت دیدگاه تاریخی است. در رویکرد تاریخی می‌توان چگونگی پویایی و ایستایی دانش‌ها را در هر تمدنی از جمله تمدن اسلامی ایران مطالعه کرد و عوامل و موانع آن را بررسی کرد. سوال این است که چگونه در دوره‌ی طلایی تمدن اسلامی دانش‌ها پرورانده شده توسعه یافتند اما امروزه تولید دانش در جامعه سنتی ما پویایی خود را از دست داده‌اند.جهان‌شناسی اسلام مبتنی بر اصول وحی است و دستاورد نگاه متافیزیکی است اسلام انسان را در مرکز توجه قرار داده و انسان‌شناسی‌های آن تحت تأثیر انسان‌شناسی قرآن پایه‌ریزی شده است. انسان اسلام با بهره‌گیری از این موقعیت ممتاز به پیروزی معنوی دست‌یافته و خلاقیت‌هایش را آشکار ساخته است. با کاوش‌های تاریخی می‌توانیم ویژگی‌های رویکرد اسلام به دانش را بیابیم....

در بررسي هر موضوع علمي، تحقيقي و پژوهشي، تبيين مبادي تصوري به شيوه مطلوب و صحيح بسياري از مشكلات را حل و در روشن شدن تصديقات كمك شاياني به پژوهشگر در بيان موضوع مورد نظر مي‌كند، بنابراين پرداختن به تصورات جهت نيل به تصديقات امري ضروري به نظر مي رسد.

مفهوم‌ تمدن‌ اسلامی‌