تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی

از سقيفه تا قتل عثمان مقدمه: سرنوشت حق‌جوي انسان حس حق‌خواهي انسان، مهم‌ترين تضمين كنندة بقاي انسانيت است... ...پافشاري شگفت‌انگيز گروه‌هاي انساني و بسياري از دانشمندان جهان بر مسايلي چون جانشيني پيامبر اكرم (ص) نشان دهندة آن است كه: انسان در پي اثبات و توجيه باورهاي خويش است و همة نيروهاي حياتي را بسيج مي‌كند تا گذشت قرن‌ها گرد فراموشي بر موضوع مورد اعتقادش نباشد. حق بدان علت كه حق است، هرچند جنبة اعتقادي نيز نداشته باشد. مورد دفاع جدي نوع انسان است، تا آنجا كه بسياري از متفكران ملل غيرمسلمان در موضوع خلاقيت و «بيان حق» و شخصيت مردان صحنة خلافت، با انديشه، منطق و استدلال وارد ميدان مطالعه، تحقيق و اظهار نظر شده‌اند؛ چنانكه همة انسان‌هاي آگاه هنوز از حكم نادرست عليه سقراط، گاليله، و ... تأسف مي‌خورند.... , ...ادامه مطلب

تاريخ پيامبر اسلام (ع) (هجرت و حكومت) هجرت و نقش ديني، اجتماعي و سياسي آن      آنچه در آموزه‌هاي ديني بر آن تأكيد شده است، لزوم گسستن از جامعة جاهلي و تلاش براي پيوستن به جامعه‌اي متكامل و شرايطي تعالي‌بخش است... اصولا فلسفة هجرت در قرآن و سنت پيامبر گوياي آن است كه انسان در هر جا و هر جامعه‌اي به طبيعت فطري و كمال باطني خويش دست نمي‌يابد. بنابراين، وظيفه يكايك افراد خواهان تكامل اين است كه از جامعه‌اي كه در آن ظلم، زشتي، انسان‌پرستي و ... رواج دارد روي گردانند و به جمعي كه شرايط و زمينه يكتاپرست‌شدن و ماندن در آن بيشتر است، بپيوندند.      مطابق آيات قرآن هيچ فردي در يك وضعيت اجتماعي ظالمانه كه روابط سياسي، اقتصادي و اخلاقي آن بر مبناي ستم به حقوق عمومي استوار شده است. حق مسامحه و غفلت ندارد و نمي‌تواند به بهانة استضعاف در آن جامعه هضم شود. همين مضمون در بيان امام صادق (ع) در تفسير آية «يا عبادي الذين آمنوا إن أرضي واسعه فاياي فاعبدون.» چنين نقل شده است: «خانه و سرزميني كه در آن معصيت خداوند مي‌شود، جاي ماندن نيست.» ,خاتم انبياء ,پيامبر اكرم ,اسلام ,تاريخ پيامبر اسلام ...ادامه مطلب

تاريخ پيامبر اسلام (ص) (ولادت، بعثت و دعوت) كودكي و نوجواني عبدالمطلب از ميان اصيل‌ترين خانواده‌ها، سعادتمندترين بانوي جهان، آمنه را براي فرزندش عبدالله برگزيد. ديده به جهان گشودن پيشواي انسان‌ها در سپيده‌دم هفدهمين روز ربيع‌الاول سال 570م. (عام الفيل) با حوادثي شگرف همراه بود. سپري شدن روزگار جاهليت و آغاز عصر بينش، دانش، بيداري و عدالت، پيام واقعي آن حوادث شمرده مي‌شود.... عبدالمطلب، جد اول پيامبر (ص) كه به بخشندگي، نيكوكاري و دستگيري از افتادگان شهرت داشت يادگار عبدالله را شايد به علت ناكافي بودن شير آمنه و يا به رسم بزرگان عرب همراه حليمه سعديه- از قبيله بني‌سعد كه به شجاعت و فصاحت معروف بودند – به روستا (باديه) فرستاد تا در بيرون مكه، در محيط پاك و هواي سالم، بزرگ شود؛ سخن گفتن به لهجة فصيح عربي را – كه در آن زمان اصيل‌ترين جلوة آن در روستا و صحرا يافت مي‌شد- فراگيرد و از بيماري احتمالي وباي شهر- كه خطر آن براي نوزادان بيشتر بود- مصون بماند. محمد (ص) بيش از تولد، پدر ارجمندش را از دست داد. چون به شش سالگي گام نهاد، مادر مهربانش ديده از جهان فرو بست و در حدود هشت سالگي، نياي گرانقدرش عبدالمطلب به سراي ديگر شتافت. از اين پس، ابوطالب، كه تنگدستي بزرگوار بود، حامي محمد (ص) شد. محمد (ص)، براساس سنت جوامع قديم- كه كودكان را از آغاز سن رشد به فعاليت و مشاركت در اقتصاد خانه وامي‌داشت- و به سبب كافي نبودن درآمد ابوطالب، تصميم گرفت مانند بسياري از پيامبران، «شباني» پيشه كند... , ...ادامه مطلب

جهان در آستانه بعثت جزیرة العرب الف)موقعیت جغرافیایی      : جزیرةالعرب،از نظر جغرافیایی به سه بخش تقسیم شده است: 1- سرزمینی کوهستانی با بیابانهای وسیع،کم آب و کمتر مستعد کشاورزی است.البته در آن روزگار زمینهای اطراف مدینه و طائف به خاطر قنات ها استعداد کشاورزی داشت.    2-مرکز و شرق (صحرای عرب):سرزمین بلد منطقه نجد،بیابانهای وسیع نفود  و ربع الخالی،که در آن از باران و آبادانی خبری نیست،در این بخش قرارداد.  جنوب(یمن):این بخش که در گذشته ، عربستان خوشبخت یا یمن نامیده می شد،شامل منطقه ای به شکل مثلث است که ساحل دریای عرب،ضلع شرقی و دریای سرخ،ضلع غربی و خط فرضی ظهران 4–حضرموت،ضلع سوم آن را می سازد این بخش پر نعمت ترین نقطه جزیره است،به گونه ای که آثار تمدن درخشان و با عظمت آن تا به امروز باقی و مشهور است. دولت معین، دولت حضرموت، قتوان، سبأ ، از حدود چهارده قرن قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) تا شش قرن بعد از میلاد و آستانه ظهور اسلام در این... , ...ادامه مطلب

فصل اول مباحث مقدماتي تاريخ      معناي لغوي تاريخ: تعيين و شناساندن وقت است و از مادة ارخ يا ورخ گرفته شده. تعريف اصطلاحي: تاريخ مجموعه‌اي از اطلاعات درباره تأثير و تأثر انسان است و به طور طبيعي اموري چون هدايت، گمراهي، سازندگي، ويرانگري، رفتارهاي عادلانه و ستمگرانه‌اش را شامل مي‌شود... شهيد مطهري (ره) تاريخ را به دو بخش نقلي و علمي تقسيم مي‌كند: تاريخ نقلي: علم به وقايع و حوادث سپري شده و آگاهي از اوضاع و احوال گذشتگان است. تاريخ علمي: مطالعه، بررسي و تحليل وقايع گذشته و استنباط قواعد و سنت‌هاي حاكم بر زندگي گذشتگان است.... ,اسلام ...ادامه مطلب

از لینک زیر ببینید http://s2.picofile.com/d/83d7a579-0d90-4157-9537-0841711f8341/%D8%B9%D9%84%D9%84_%D9%85%D8%AA%D8%A3%D8%AE%D8%B1_%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%88_%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C.pptx , ...ادامه مطلب

یکی از دیدگاه‌هایی که می‌توان نسبت به تولید علم داشت دیدگاه تاریخی است. در رویکرد تاریخی می‌توان چگونگی پویایی و ایستایی دانش‌ها را در هر تمدنی از جمله تمدن اسلامی ایران مطالعه کرد و عوامل و موانع آن را بررسی کرد. سوال این است که چگونه در دوره‌ی طلایی تمدن اسلامی دانش‌ها پرورانده شده توسعه یافتند اما امروزه تولید دانش در جامعه سنتی ما پویایی خود را از دست داده‌اند.جهان‌شناسی اسلام مبتنی بر اصول وحی است و دستاورد نگاه متافیزیکی است اسلام انسان را در مرکز توجه قرار داده و انسان‌شناسی‌های آن تحت تأثیر انسان‌شناسی قرآن پایه‌ریزی شده است. انسان اسلام با بهره‌گیری از این موقعیت ممتاز به پیروزی معنوی دست‌یافته و خلاقیت‌هایش را آشکار ساخته است. با کاوش‌های تاریخی می‌توانیم ویژگی‌های رویکرد اسلام به دانش را بیابیم.... , ...ادامه مطلب

در بررسي هر موضوع علمي، تحقيقي و پژوهشي، تبيين مبادي تصوري به شيوه مطلوب و صحيح بسياري از مشكلات را حل و در روشن شدن تصديقات كمك شاياني به پژوهشگر در بيان موضوع مورد نظر مي‌كند، بنابراين پرداختن به تصورات جهت نيل به تصديقات امري ضروري به نظر مي رسد. الف- تعريف واژه‌ها يکي از مباحث مهم و ضروري در هر تحقيقي، بررسي مفاهيم کليدي آن در ابتداي تحقيق است، در اين راستا موضوع مورد نظر نيز مستثني نخواهد بود، بنابراين براي شناخت فرهنگ و تمدن اسلامي آشنايي با برخي مفاهيم ضروري است، از جمله اين مفاهيم واژه‌هاي تاريخ، فرهنگ، تمدن و تجدد مي‌باشند. شناخت اين مفاهيم ما را براي ورود به بحث اصلي ياري مي رساند، لذا به اختصار معنا و مفهوم هر يک را مورد بررسي قرار مي دهيم.  1- تاريخ براي واژه تاريخ تعاريف گوناگوني ارائه شده است. عده‌اي معتقدند: «تاريخ علمي است که در آن از حوادث زمان گذشته بشر بحث مي شود»1. تاريخ در لغت به معني وقت‌شناسي و در عرف و اصطلاح تعيين وقت را مي رساند، لذا تعريفي که از آن وجود دارد چنين است: «تاريخ شناسايي وقت است با استناد به آغاز حدوث امري شايع و رايج‌، همچون ظهور ملتي يا وقوع حادثه‌اي هولناک چون توفان يا زلزله‌اي بزرگ...»2 تعريف ديگر، تاريخ را عبارت از فني مي‌داند که در آن از وقايع زمان و آنچه در عالم است، از حيث تعيين و تقريب بحث مي ‌نمايد.3 علماي مسلمان نيز تعاريف مختلفي براي تاريخ ارائه نموده‌اند؛ گروهي اصل آن را عربي و معناي آن را نهايت و آخر هر چيز دانسته‌اند و عده‌اي آن را فارسي و اصل آن را «ماه روز» مي‌دانند.4 اين علم يا به زبان قرآن، روزهاي خدا5،‌ منبع سوم معرفت به شمار مي رود6 . سيد حسين نصر در تعريف تاريخ مي نويسد: «در نظر فرد مسلمان، تاريخ يک رشته از پيشامدهاست که به هيچ وجه تأثيري در اصول غير وابسته به زمان اسلام ندارد. »7 در مقابل اين تعاريف ، تعاريف ديگري نيز ارائه شده است. براي نمونه دکتر شريعتي مي نويسد:  «تاريخ گذشته‌اي است که زمان حال را پديد آورده است. تاريخ حرکتي است که به سوي آينده در جريان است. تاريخ عمر نوع انسان است.»8   , ...ادامه مطلب

مفهوم‌ تمدن‌ اسلامی‌ درتبیین عوامل به وجود آورنده تمدنها، پیچیدگی های عمیقی وجود دارد تا آن جا كه در تعیین جایگاه علتها و معلول تفاوت گسترده آرا به چشم می خورد. با این حال سیری در مجموعه نظریات متفكران اسلامی درباره تمدن ها و فرهنگ اسلامی روشن كننده این واقعیت و نقطه مشترك است كه خدا محوری و وحی (ونه انسان مداری ) اساس و بنیاد تمدن اسلامی است و دین، همه مظاهر تمدن و فرهنگ را در بر می گیرد. واقعیت این است كه پایه و اساس همه علوم و فنون به ویژه فلسفه و علوم عقلی كه پدر همه علوم به شمار می رود، مذهبها بوده اند و این مسأله ای است كه اسناد تاریخی هم آن را تایید می كند. برخی از متفكران اسلامی در بحث از تمدن اسلامی، تمایز چندانی میان تمدن و فرهنگ قائل نشده اند و گاه آن ها رابه صورت مترادف به كار برده اند، كه با همین فرض، اركان فرهنگ و تمدن اسلامی را می توان به شرح زیر بر شمرد:   , ...ادامه مطلب